काठमाडौँ । एउटा गलत अभियोजनले मानिसको जीवनमा कति ठूलो असर पार्न सक्छ ? के यसको कुनै क्षतिपूर्ति हुनसक्छ ?
कल्पना गर्नुहोस्– एक व्यक्ति कुनै अपराधमा संलग्न नभए पनि चार दशकसम्म कारागारमा बिताउन बाध्य भयो, त्यो पनि मृत्युदण्डको पर्खाइमा । उनीविरुद्ध ‘ब्ल्याक वारेन्ट’ जारी भइसकेको थियो, जसको अर्थ जुनसुकै दिन उनी फाँसी चढ्न सक्थे ।
तर, अन्ततः एक ऐतिहासिक दिन आयो, जुन दिन अदालतले उनलाई निर्दोष ठहरायो । यो घटना जापानको हो ।
चार दशकसम्म उनले भोगेको पीडा र अन्यायको कुनै मूल्य त हुन सक्दैन, तर जापानको इतिहासमै सबैभन्दा ठूलो क्षतिपूर्तिको आदेश अदालतले दिएको छ ।
एक गलत हत्याको आरोपमा दोषी ठहरिएका र विश्वमै सबैभन्दा लामो समयसम्म मृत्युदण्डको सजाय भोगेका इवाओ हाकामादालाई अदालतले १४ लाख डलर क्षतिपूर्ति दिन आदेश दिएको छ ।
यो भुक्तानीले हाकामादाले चार दशकभन्दा बढी समय थुनामा बिताएको क्षतिपूर्ति स्वरूप प्रति दिन १२ हजार पाँच सय येन (८३ अमेरिकी डलर) प्रदान गरेको छ ।
८९ वर्षीय यी पूर्वबक्सर सन् १९६६ मा चार व्यक्तिको हत्या आरोपमा फसाइएका थिए । तर, गत वर्ष उनकी बहिनी र अन्य समर्थकहरूको निरन्तर प्रयासपछि उनलाई निर्दोष ठहराइएको थियो ।
सिजुओका जिल्ला अदालतले सोमबारको फैसलामा ‘दावीकर्तालाई २१ करोड ७३ लाख ६२ हजार पाँच सय येन क्षतिपूर्ति दिन’ आदेश दिएको छ।
सेप्टेम्बर महिनामा सोही अदालतले हाकामादालाई पुनरावलोकनपछि निर्दोष ठहराएको थियो र प्रहरीले प्रमाणहरूमा छेडछाड गरेको निष्कर्ष निकालेको थियो ।
अदालतले हाकामादामाथि गरिएको ‘स्वीकारोक्ति निकाल्न जबरजस्ती गरिएको अमानवीय अनुसन्धान’ को पनि ठहर गरेको छ । पछि उनले जबरजस्ती गराइएको त्यो बयान फिर्ता लिएका थिए ।
स्थानीय सञ्चारमाध्यमहरूका अनुसार यो रकम जापानको इतिहासमै यस्ता प्रकारका क्षतिपूर्तिमा सबैभन्दा उच्च हो । तर हाकामादाको कानूनी टोलीले पैसाले उनले भोगेको मानसिक तथा शारीरिक पीडालाई पूरै सम्बोधन गर्न नसक्ने बताएको छ।
दशकौँसम्म नजरबन्दमा रहँदा मृत्युदण्डको खतरा झेल्नुपरेको कारण हाकामादाको मानसिक स्वास्थ्यमा गम्भीर असर परेको छ । उनका वकिलहरूका अनुसार उनी अहिले पनि ‘कल्पनाको संसारमा बाँचिरहेका’ छन् ।
हाकामादा जापानको युद्धपछिको इतिहासमा मृत्युदण्डबाट पुनरावलोकन गरिएका पाँचौँ कैदी हुन् । अघिल्ला चारवटा मामिलामा पनि सम्बन्धित व्यक्तिहरू निर्दोष ठहर भएका थिए ।
