नेपालका पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह पछिल्लो समय निकै मुखर देखिन्छन् । गत गणतन्त्र दिवसमा उनले ‘अब समय आएको छ’ भन्दै देश बचाउन जनतालाई साथ दिन अपिल गरेका थिए । त्यसपछि उनी निरन्तर मन्दिर र गुम्बाको दर्शन गरिरहेका छन् ।
पूर्वराजाको यही आह्वानबाट उत्साहित भएर राजतन्त्र पक्षधर दल र संगठनहरू सडकमा उत्रिएका छन् । उनले अब गणतन्त्र पुग्यो , मुलुकलाई फेरि राजसंस्थाको आवश्यकता रहेको बताए । गत जुन २५ (९मार्च) मा यी राजतन्त्रवादी संगठनहरूले गणतन्त्र समर्थक पार्टीहरूलाई स्पष्ट रूपमा चुनौती दिए। एक महिना पोखरामा बिताएपछि पूर्वराजा काठमाडौं फर्किँदा हजारौंको भीडले उनलाई स्वागत गर्दै ‘हामी राजालाई सिंहासनमा फर्काउँछौँ’ भन्ने नारा लगाएका थिए ।
राजतन्त्रवादी दलहरूबीच एकताको अभाव
तर, राजतन्त्र फिर्ताको माग गर्दै आएका संगठनहरु भने आपसमा विभाजित छन् । राजेन्द्र लिङदेनको राप्रपा, कमल थापाको राप्रपा नेपाल र दुर्गा प्रसाईं नेतृत्वको राष्ट्र, राष्ट्रियता, धर्म, संस्कृति र नागरिक बचाओ महाअभियान नेपाल गरी मुख्य गरी तीन समूहले आन्दोलनको नेतृत्व गरिरहेका छन् ।
सबैको एउटै लक्ष्य–राजतन्त्रको पुनर्स्थापना भए पनि एकता हुन सकेको छैन । फागुन २५ ( ९मार्च )को कार्यक्रममा पूर्वराजाको अभिनन्दनमा भाग लिएको सन्दर्भमा दुर्गा प्रसाईंले लिङदेन र थापालाई ‘श्रेय लिन मात्र कार्यक्रममा सहभागी भएको’ आरोप लगाए ।
लिङदेन र थापाले यो आरोपलाई सार्वजनिक रूपमा अस्वीकार गरेनन् तर पार्टी बैठकमा यस्ता आरोप र प्रतिवादले कसैलाई फाइदा नहुने बताए ।
दुर्गा प्रसाईंको दृष्टिकोण फरक छ
दुर्गा प्रसाईं लामो समयदेखि राजवादी शिविरमा खुलेर आएका थिएनन् । उनी पहिले माओवादी र त्यसपछि एमाले नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी( एमाले )मा सक्रिय थिए , तर पछिल्ला वर्षहरूमा उनले आफूलाई एक प्रमुख राजतन्त्रवादी नेताको रूपमा स्थापित गरेको छ। अहिले लिङदेन र थापालाई खासै महत्व दिँदैनन् । उनको भनाइले “श्रेय लिन मात्र आएको हो” भन्ने कुरा स्पष्ट देखाउँछ।
लिङदेन र थापाबीच आपसी विवाद
लामो समयदेखि राजतन्त्र आन्दोलनमा सक्रिय रहेका लिङदेन र थापाबीच पनि एकता हुन सकेको छैन । दुवैको एउटै माग–राजतन्त्रको पुनरागमन र नेपाललाई सनातन हिन्दू राष्ट्र बनाउने भए पनि उनीहरुबीच समन्वयको अभाव छ ।
गत पृथ्वी जयन्तीअघि लिङदेन् र थापाबीच दुई चरणको वार्ता भएको थियो । दुवैले ‘हामी मिलेर अघि बढ्नुपर्छ’ भन्ने सहमति पनि गरेका थिए, तर कार्यान्वयन भएनन् । अहिले दुवै आ–आफ्नो बाटोमा हिँडिरहेका छन् ।
कमल थापा धेरै लचिलो देखिन्छन् र पार्टी एकताका लागि सकारात्मक संकेत पनि दिइरहेका छन्, तर लिङदेनबाट ठोस प्रतिक्रिया आएको छैन ।
पार्टी एकताको असफलता
राप्रपा नेपालका महासचिव राजाराम बारतोलाले पार्टी एकताको सम्भावना हराएको छैन । उनी भन्छन्, ‘एकता हुनुपर्छ, किनभने ताली एक हातले बजाउन सकिँदैन ।
पुर्वराजको नयाँ रणनीति र नयाँ चुनौती
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको सक्रियताका बीच नवराज सुवेदीको अध्यक्षतामा ‘राजसंस्था पुनर्स्थापनाका लागि संयुक्त जनआन्दोलन समिति’ गठन भएको छ । पूर्वराजाको पहलमा यो संस्था गठन भएको बताइएको छ ।
तर लिङदेन र थापाले यो नयाँ संगठनद्वारा पूर्वराजाले आफूलाई किनारा गरेको महसुस गर्छन्। त्यसैले उनीहरूले यस समितिको नेतृत्वलाई पूर्ण रूपमा स्वीकार गरेका छैनन् ।
अब के हुन्छ ?
शाही आन्दोलनले गति लिइरहेको हुन सक्छ, तर यसमा नेतृत्वको स्पष्टता र एकताको अभाव छ। ‘राजालाई फिर्ता ल्याउन ’ माग गर्ने दल र संघसंस्थालाई पूर्वराजा आफैंले छाड्ने डर छ ।
लिङदेन र थापा "हेर र पर्ख" मोडमा रहेका छन्, जबकि सुवेदीको नयाँ संगठन अगाडि बढ्ने प्रयास गर्दछ। यस्तो अवस्थामा राजतन्त्रवादी क्याम्पको आन्तरिक कलह गणतन्त्र समर्थकका लागि राहतको विषय हुनुपर्छ ।
